Beweging in de fotografie

Overal waar je kijkt, is de natuur in beweging. Stuivend zand, wuivende bladeren, vlinders die van bloem naar bloem vliegen. Beweging op een foto vraagt gelijk de aandacht van de kijker. Daar gebeurt immers iets! Maar hoe breng je dat in beeld? En hoe breng je dynamiek in een statisch onderwerp?

Om beweging te brengen in een statisch onderwerp als een landschap, kun je natuurlijk ook zelf de camera bewegen. Een truc waar ik zo'n 30 jaar geleden mee begon, maar die nu zoveel gekopieerd is, dat het moeilijk is om nog tot een origineel beeld te komen. Voor wie een poging wil wagen: zet je camera op statief, kies een lange sluitertijd (1/15 bijvoorbeeld) en beweeg de camera, terwijl je de ontspanknop indrukt, van boven naar beneden (of andersom). Er ontstaan dan verticale strepen in het beeld.

Een zelfde soort effect is te bereiken door tijdens het indrukken van de ontspanknop aan de zoomlens te draaien. De cursisten van mijn fotografiecursus bereikten hier hartstikke leuke en verrassende resultaten mee. Om e.e.a. wat te vervagen kun je dan ook nog een pantykousje over de lens trekken. Dit effect is natuurlijk ook wel te bereiken met Photoshop, maar in de praktijk uitproberen is toch leuker!

Bij het fotograferen van bewegende onderwerpen moet je kiezen: wil je de beweging bevriezen of juist benadrukken? Om de beweging te bevriezen kies je een korte sluitertijd (afhankelijk van de snelheid van de beweging 1/100 of korter). Dit doe je bijvoorbeeld bij opspattend water en stuivend zand.

Wil je de beweging juist laten zien, dan zijn er weer twee keuzes: meetrekken of niet. Voor het 'meetrekken' kies je een lange sluitertijd (1/30 of langer), stel je scherp op het aankomende onderwerp met de camera op continu focus, en beweeg je de camera met het onderwerp mee. Daarbij moet exact de snelheid van het onderwerp gevolgd worden. Alleen dan komt namelijk (een deel van) het onderwerp scherp op de foto, terwijl de omgeving onscherp wordt. En alleen dan is het gefotografeerde onderwerp dus nog enigszins herkenbaar. Verder is het van belang om na het indrukken van de ontspanknop het onderwerp nog even te blijven volgen. Anders mislukt de foto alsnog omdat het onderwerp dan niet voldoende scherp op de foto komt.

Een andere manier om beweging in beeld te brengen is te kiezen voor een lange sluitertijd (1/30 of langer) en de camera stil te houden. Het onderwerp zal dan enigszins onscherp afgebeeld worden, afhankelijk van de gekozen sluitertijd. Bij onderstaande foto koos ik voor zo'n langere sluitertijd om in beeld te brengen dat de mensen in Japan ook 's avonds haast hebben. Leuk om eens mee te experimenteren!

Fotowedstrijden

Zo heel af en toe doe ik mee aan fotowedstrijden. Waarom niet vaker? Omdat fotografie toch vooral een kwestie van smaak is. En je dus geheel afhankelijk bent van de smaak van de jury. Het horn- en halo-effect speelt altijd een grote rol.

Horn- en halo-affect? Ja, het is een bekend psychologisch verschijnsel dat we een foto (of mens of iets anders) op grond van de eerste indruk beoordelen. Is die eerste (vaak onbewuste) indruk positief, dan ben je geneigd de minder sterke kanten van de foto niet te zien of goed te praten (halo-effect). Is de eerste indruk negatief, dan geldt het omgekeerde. Bij alle sterke kanten van de foto weet je dan wel een negatieve kantteking te maken (horn-effect).

Zo sprak ik onlangs een collega-fotograaf die me vertelde dat hij samen met een andere fotograaf in een jury gezeten had. Beiden zijn professioneel bezig met natuurfotografie. En wat gebeurde? De foto die de andere fotograaf op de eerste plaats zette, eindigde bij mijn collega op de laatste plaats!

Natuurlijk ga je dan nogmaals alle objectief te beoordelen aspecten m.b.t. techniek en compositie na. Is de foto scherp, is de compositie in orde, is de foto op het juiste moment en vanuit het juiste standpunt gemaakt, etc. Bij vragen als "is het een origineel beeld" en "heeft de fotograaf een eigen stijl" wordt het al weer een stuk moeilijker, maar daar kom je meestal ook nog wel uit. Maar hoe objectief je ook probeert te jureren, toch blijft altijd dat vervelende stemmetje van die eerste indruk meepraten..... Je daarvan bewust zijn scheelt in ieder geval al heel wat!

Onlangs maakte ik een uitzondering op het niet meedoen aan fotowedstrijden. Ik deed met een foto van een sneeuwaap mee aan de fotowedstrijd van DigiFoto Pro. Vooral vanwege hun prijzenkast: een fotoreis naar de beren in Finland, een Samsung EX1 camera, een La Cie harde schijf en een aantal BBC DVD-boxen. Vandaag kreeg ik bericht (nota bene op vrijdag de 13e!) dat ik de tweede prijs gewonnen heb: de Sansung EX1. Toch maar eens vaker een fotowedstrijden meedoen.....