donderdag 13 februari 2014

16 tips voor het fotograferen met lange sluitertijden (long exposure)

Toen ik mijn cursisten van de gevorderdencursus liet kiezen tussen oefenen met architectuurfotografie of met lange sluitertijden (long exposure) bij landschapsfotografie, kozen ze unaniem voor het laatste. Blijkbaar een onderwerp waar nog veel vragen over zijn. Daarom een aantal tips over hoe je hier mee aan de slag kunt gaan.

  1. Als je op een plek komt waarvan je denkt dat die geschikt is voor het fotograferen met lange sluitertijden, maak dan eerst wat proefopnames voordat je alles installeert. Lange sluitertijden worden vaak gebruikt bij seascapes, dwz langs de kust. Hoe je foto er uiteindelijk uit komt te zien, hangt dan niet alleen af van het water, maar ook van de lucht!
  2. Je hebt een lange sluitertijd nodig, dus een lage Iso (100) en een diafragma van meestal rond de f16 of soms zelfs f22. 
  3. Meet nu alvast welke sluitertijd de camera bij die instellingen kiest en onthoud die voor tip 4 en 5.
  4. Bepaal welke sluitertijd nodig is met jouw ND-filter. Een ND-filter is een grijsfilter (Neutral Density) wat licht tegen houdt. In de tabel zie je dat je bij bijvoorbeeld een big stopper (die 10 stops licht tegen houdt) van 1/250 sec naar 4 sec gaat (even op de afbeelding klikken zodat deze vergroot weergegeven wordt). De sluitertijd moet dan dus op bulb gezet worden. Bij de meeste camera's kan immers geen langere sluitertijd dan 30 seconden ingesteld worden. 
  5. Het berekenen van de juiste sluitertijd kun je uit je hoofd doen, maar je kunt ook zo'n tabel uitprinten en meenemen. En er zijn veel apps voor op de smartphone te vinden. Wel zo handig!

  6. Hoe sterk je ND-filter moet zijn hangt af van het effect wat je beoogt, van hoeveel licht er aanwezig is, en van de bewegingssnelheid van het te fotograferen onderwerp.
  7. Over het wel of niet gebruiken van de ruisonderdrukking in je camera verschillen de meningen. Kwaad kan het niet, maar het verlengt wel de wachttijd. Heb je een sluitertijd gebruikt van 3 minuten, dan is de camera daarna nog 3 minuten bezig met de ruisonderdrukking. Dat betekent dat het maken van 1 foto 6 minuten duurt. Ik zet het daarom uit en verwijder de ruis en de hot pixels in de RAW-converter.
  8. Check of de batterij nog voldoende geladen is.
  9. Zet de camera op een stevig statief! Wind en stromend water geven beweging aan het statief, met als resultaat een onscherpe foto. Het statief moet dus zelf stevig zijn, maar ook stevig neergezet worden.

  10. Stel scherp en zet daarna de AF uit (die werkt niet meer als het ND-filter eenmaal bevestigd is).
  11. Bepaal de compositie en zet de statiefkop vast. Als het filter eenmaal op je lens zit, zie je niet genoeg meer om de compositie nog nauwkeurig te kunnen bepalen. Overigens: als je een lichtsterke lens hebt, kan live view soms behulpzaam zijn. Je krijgt een lelijk beeld te zien, maar duidelijk genoeg voor het bepalen van de compositie.
  12. Bevestig het ND-filter op de lens. Er zijn schroeffilters van b.v. B+W en schuiffilters van Lee. Wat je gebruikt is persoonlijke voorkeur. Ik werk zelf met de schroeffilters van B+W. Soms zet ik daar een tweede filter of een variabel ND-filter op om wat meer speelruimte te hebben. Maar zie mijn eerdere blog hierover (juli 2013). Het gebruik van een variabel filter heeft ook nadelen! Naast het in dit blog genoemde nadeel, is het variabele ND-filter ook niet bruikbaar op groothoeklenzen, je krijgt dan een kruis in beeld. Wat overigens ook gebeurt als je het filter te ver doordraait op een standaard- of telelens. Een variabel ND-filter bestaat uit twee polarisatiefilters, en dat heeft zo z'n beperkingen! 
  13. Met twee filters op elkaar heb je vaak last van vignettering, dus kader ruim, zodat dit vignet later weggesneden kan worden. 
  14. Sluit de draadontspanner of afstandsbediening aan. 
  15. Sluit de zoeker af om ongewenst binnenvallend licht te voorkomen. 
  16. Stel de stopwatch van je smartphone (of iets anders) in op het gewenste aantal seconden of minuten en druk de ontspanknop van de draadontspanner/afstandsbediening in.